Wierzba iwa
Salix caprea L.
Wydział Teologiczny - 2014
Wydział Teologiczny - od 2019
Opis botaniczny
Wierzba iwa (Salix caprea L.) – duży krzew lub niskie drzewo o wysokości do 10 m, z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Występuje w Europie, Azji Północnej, aż po Japonię. Pospolita w całej Polsce rośnie na żyznych, wilgotnych glebach – na brzegach lasów, zrębach lub przy drogach.
Na pniu i grubych konarach występują ciemne, ustawione rzędami rombowate pęknięcia kory. Pędy za młodu pokryte gęstym kutnerem, starsze nagie i połyskujące, męskie czerwonobrązowe, żeńskie szaro-zielone. Liście najczęściej szerokoeliptyczne lub jajowate, długości do 10 cm z wierzchu pomarszczone, od spodu miękko owłosione. Brzeg liści nierówno falisto karbowano-piłkowany. Ogonki liściowe krótkie.
Rozdzielnopłciowa i dwupienna. Duże, srebrzyste pączki kwiatowe tworzą „bazie” („kotki”) już w marcu przed rozwojem liści. Kotki męskie duże, żółte, 2–3 cm, żeńskie podługowate, mniej dekoracyjne, do 4 cm. Iwa to cenna wierzba pszczelarska dostarczając pszczołom pierwszego wiosennego nektaru i pyłku. Owocostany (6 cm długości) dojrzewają w maju, torebki nasienne są filcowato owłosione. Wytrzymała na zanieczyszczenia powietrza, doskonale rośnie w dużych miastach i terenach poprzemysłowych, gdzie sama się wysiewa się na hałdach, wysypiskach – gatunek pionierski.
Opis drewna językiem obszaru wiedzy wydziału
W historii każdej religii, w przekazach ludowych, w archeologii i sztuce całego świata spotykać można święte drzewa. Dla ludów starożytnych drzewo było teofanią, obrazem kosmosu, symbolem życia centralnym punktem świata, alegorią ciągle odnawiającej się natury.
W przekazie biblijnym zawarta jest bogata symbolika religijna drzewa. Już w opisie stworzenia rajskiego ogrodu, pojawiają się dwa szczególne drzewa: drzewo życia – symbol nieśmiertelności oraz drzewo poznania dobra i zła, którego owoców człowiek otrzymał zakaz spożywania. Drzewo to (i związany z nim zakaz) symbolizuje nieprzekraczalną granicę między Bogiem Stwórcą a człowiekiem stworzeniem. Konsekwencją przekroczenia tej granicy stała się utrata nieśmiertelności, wyrażająca się brakiem dostępu do drzewa życia.
W Nowym Testamencie drzewo krzyża staje się miejscem, a następnie znakiem zbawienia. Jezus Chrystus zaniósł ludzkie grzechy na drzewo krzyża i przybił gwoźdźmi do krzyża wydany na nas wyrok śmierci. Została tym samym otwarta droga do życia wiecznego, czyli raju, w którym będzie owocować dla nas drzewo życia.
Historia wykorzystania drewna w obszarze wiedzy wydziału
Chrześcijaństwo bardzo często wykorzystywało symbolikę drzewa, w tekstach i sztuce, dla zobrazowania konkretnych myśli teologicznych. Pisma Ojców Kościoła obfitują w symboliczne interpretacje drzewa, zwłaszcza drzewa życia jako symbolu krzyża i ołtarza. Od samego początku sztuka chrześcijańska przedstawia niebieski raj za pomocą motywów drzew i kwiatów. Już na starochrześcijańskich sarkofagach pierwsi rodzice stoją obok drzewa poznania, które zazwyczaj oplata wąż. Od średniowiecza do baroku często można spotkać przedstawienia krzyża z osadzonymi w nim gałęziami oraz roślinami przypominającymi pnącza.
Zastosowanie drewna dziś w obszarze wiedzy wydziału
O ile drzewo zawiera bogatą symbolikę religijną, o tyle drewno do dzisiaj jest materiałem wykorzystywanym m.in. w budownictwie sakralnym (jako materiał konstrukcyjny i wykończeniowy) oraz w sztuce sakralnej, m.in. jako materiał do rzeźb, a także w malarstwie jako podłoże dla obrazów w postaci drewnianych desek. W rozwijającej się także współcześnie sztuce pisania ikon ważnym elementem jest przygotowanie podobrazia poprzez odpowiedni wybór deski i jej właściwe przygotowanie.