Lipa drobnolistna
Tilia cordata Mill.
Wydział Radia i Telewizji - 2014
Wydział Humanistyczny - od 2019
Opis botaniczny
Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) – to ważne drzewo miododajne dorastające do 30 m wysokości należy do rodziny lipowatych (Tiliaceae). Rośnie w widnych lasach liściastych i mieszanych, na niżu i w niższych położeniach górskich prawie całej Europy. w młodości rośnie wolno, ale jest długowieczna (do kilkuset lat) osiągając potężne rozmiary.
Korona gęsta, szeroko jajowata, pędy cienkie, nagie brązowe lub zaczerwienione, błyszczące. Drzewa rosnące swobodnie wykształcają dekoracyjne szerokie, bardzo nisko ugałęzione, wielopienne korony często sięgające ziemi. Kora młodych drzew gładka i szara, u starszych szarobrunatna i spękana w postaci bruzd i listewek. Liście pojedyncze, sercowate o długości 4-7 cm, drobno, ostro piłkowane, z wierzchu nagie, ciemnozielone i błyszczące. Pod spodem sinozielone z rudawymi kępkami włosków w kątach ner-wów, które nie wystają wyraźnie. Wierzchołek liści wyciągnięty w krótki i ostry koniec.
Kwiatostany to dwuramienne wierzchotki, składające się z kilkunastu kwiatów. Do osi kwiatostanu przyro-śnięta jest błoniasta podsadka – organ lotny owoców. Kwiaty drobne, żółtawobiałe, silnie pachnące. Kwitnie na przełomie czerwca-lipca, później od lipy szerokolistnej. Owoce to kuliste i cienkościenne orzeszki, często asymetryczne i bez żeberek. Od wieków uprawiana i powszechnie sadzona przy osiedlach ludzkich.
Opis drewna językiem obszaru wiedzy wydziału
Drzewo zarówno jako pojedynczy element krajobrazu, a także w dużym nagromadzeniu jako las jest często podstawą scenografii lub aranżacji planu zdjęciowego. W zależności od oczekiwanego efektu dla zdjęć kręconych w plenerze jest punktem wyjścia dla szerszego planu, elementem zamykającym ujęcie lub też fragmentem tła, często jedynym, kreślącym linię horyzontu. Także drwal i drewno mogą być głównym motywem przewodnim filmu, jak to ma miejsce w „Bazie ludzi umarłych” (1958) gdzie skazani na pracę przy wyrębie lasu w Bieszczadach bohaterowie odpracowują swoje życiowe błędy i niepowodzenia. Inny przykład to film dla młodzieży „Magiczne drzewo” gdzie drewno z tytułowego drzewa dębu ma wiele cudownych właściwości. Wkład Teatru Telewizji Polskiej w tematykę z drewnem i drwalami w roli głównej to „Rozmowy przy wycinaniu lasu” (1998), która paradoksalnie jest kwintesencją dzisiejszych czasów.
Historia wykorzystania drewna w obszarze wiedzy wydziału
Przez ponad sto lat podstawowym narzędziem sztuki filmowej była taśma światłoczuła zwana również celuloidową. Niewielu jednak wie, że to tworzywo sztuczne, które pozwoliło zaistnieć i rozwijać się kinematografii otrzymuje się przez plastyfikację azotanu celulozy w kamforze. Ten pierwszy uzyskuje się poprzez estryfikację celulozy, która jest podstawowym składnikiem drewna. W przeszłości naturalną kamforę otrzymywano z drewna cynamonowca kamforowego, dzisiaj uzyskuje się ją w procesach sztucznej syntezy. To dzięki taśmie celuloidowej utrwalano na ruchomych obrazach nasze dzieje, powstawały niezliczone dzieła, wybitne i marne, wiekopomne i zapomniane. Współcześnie, z korzyścią dla drzew, celuloid wypierają nowe technologie wykorzystujące elektroniczne nośniki cyfrowe.
Zastosowanie drewna dziś w obszarze wiedzy wydziału
Drzewo z jego wieloraką symboliką było wielokrotnie przedmiotem dzieł filmowych. W przełomowym dla technologii filmowej 3D obrazie Jamesa Camerona „Avatar” to właśnie drzewa, drzewo życia i drzewo dusz, skupiają całą energię życia i łączą je z transcendencją. Przechodniowi naszej „Alei drzew polskich” polecamy też inne dzieła kina artystycznego z motywem drzewa, takie jak: „Źródło” Darrena Aronofsky, „Drzewo życia” Terrenca Malicka, „Drzewo” Julii Bertucelli, „Ofiarowanie” Andrieja Tarkowskiego, „Między piekłem a niebem” Vincenta Warda czy w polskim kinie „Brzezina” Andrzeja Wajdy, którego akcja toczy się w ukrytej w głębi lasu leśniczówce. Drewno jako materiał stanowiło i stanowi istotny materiał wyposażenia atelier i studiów filmowych, ze względu na swoje właściwości fizyczne, głównie akustyczne, bowiem prędkość rozchodzenia się fal dźwiękowych w drewnie, wzdłuż włókien, jest porównywalna z prędkością rozchodzenia się fal w metalach. Najlepszym przewodnikiem fal dźwiękowych jest drewno jodłowe. Jednocześnie sosna czy świerk są źródłem materiałów dźwiękochłonnych. Szczególnie godny uwagi jest tu inny produkt drzew – korek.