Dąb szypułkowy
Quercus robur L.
Europejskie Miasto Nauki Katowice - 2024
Opis botaniczny
Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) – majestatyczne drzewo z rodziny bukowatych (Fagaceae) do 50 m wysokości, a głęboko sięgające korzenie palowe dają odporność na wichury. Rośnie w całej Europie (z wyjątkiem północy i obszaru śródziemnomorskiego) i Azji Mniejszej. W Polsce pospolity, zwłaszcza na niżu w lasach mieszanych (w łęgach i grądach), ale tworzy też jednolite dąbrowy.
Pień już na niewielkiej wysokości rozgałęzia się na grube, masywne, wielokrotnie wykręcane konary. Ko-rona szeroka, wysoko sklepiona, na otwartej przestrzeni rozłożysta. Kora gruba, podłużnie spękana, ciemnobrązowa lub prawie czarna. Liście pojedyncze, długości ok. 10 cm, z bardzo krótkim ogonkiem, ca-łobrzegie, u nasady wyraźnie uszkowate i sercowate. Górna strona liścia błyszcząca, ciemnozielona, dolna matowa i niebieskawo zielona. Wiosną wraz z liśćmi pojawiają się kwiatostany męskie i żeńskie (rozdziel-nopłciowość). Kwiaty męskie to luźne zwisające pęczki, żeńskie wyrastają po 2-5 na wspólnej szypule. Dojrzewające latem owoce to podługowate orzechy otoczone miseczką – żołędzie, osadzone po 2–3 na długiej szypułce – stąd nazwa gatunkowa.
Dęby to drzewa długowieczne, średnio żyją ok. 500 lat, ale znane są drzewa ponad 1000 letnie, będąc symbolem trwałości. Stanowią częsty element parków i zadrzewień krajobrazowych.
Opis drewna językiem administracji samorządowej Katowic
Drewno jest surowcem naturalnym, wykorzystywanym w różnych branżach, takich jak budownictwo, przemysł meblarski i energetyka. W Katowicach gospodarka leśna i zarządzanie zasobami drewna odbywają się zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach oraz przepisami wykonawczymi. Pozyskiwanie drewna musi być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, chroniąc środowisko i bioróżnorodność. Drewno klasyfikuje się według jakości i przeznaczenia, a jego wykorzystanie reguluje m.in. norma PN-EN 14081. Proces pozyskiwania drewna na terenach zarządzanych przez miasto Katowice odbywa się na podstawie corocznie opracowywanych planów gospodarki leśnej. Drewno wykorzystywane w budownictwie i innych inwestycjach publicznych musi pochodzić z legalnych źródeł i spełniać normy jakościowe, takie jak certyfikaty FSC lub PEFC. Miasto wspiera wykorzystanie drewna jako biomasy energetycznej w zgodzie z ustawą o odnawialnych źródłach energii. Władze miasta kontrolują pozyskiwanie i handel drewnem, zapewniając zgodność z przepisami prawa. Działania te realizowane są we współpracy z odpowiednimi instytucjami i służbami. Promuje się również zrównoważone wykorzystywanie drewna w przestrzeni publicznej i życiu codziennym mieszkańców.
Wykorzystania drewna i drzew w historii miasta Katowic
Katowice, serce przemysłowego Śląska, od początków swojego rozwoju było uzależnione od drewna. W XIX wieku rozwijający się przemysł górniczy pochłaniał każdą ilość drewna do zabezpieczenia górniczych wyrobisk, co wpływało na intensywną eksploatację okolicznych lasów. Obecnie Katowice starają się zwró-cić zaciągnięty dług i przywracają oraz chronią zieleń swojego miasta, doceniając drzewa nie tylko jako ważny element krajobrazu. Rezerwaty, takie jak „Las Murckowski”, przypominają o tych wartościach, chroniąc pozostałości starych śląskich puszcz.
Zastosowanie drzew dzisiaj w mieście Katowice
Dzisiaj Katowice prowadzą wiele różnorakich „zielonych” działań, mających na celu poprawę mieszkańcom jakości życia w przestrzeni miejskiej. Zieleń w centrum miasta odgrywa kluczową rolę także w przeciwdzia-łaniu zmianom klimatycznym oraz w promowaniu różnorodności biologicznej. „Zielone projekty” w cen-trum Katowic, jak zadrzewienie Aleji Korfantego, nasadzenia na ulicy Dworcowej czy inicjatywa „Zielona Warszawska”, przekształcają miasto w bardziej przyjazną przestrzeń, promując zarówno zieloną estetykę miasta, jak i ekologię. Projekt „Zielona Warszawska” to kompleksowa modernizacja tej ulicy, gdzie po-przez zasadzenie różnorodnej roślinności, w tym nowych nasadzeń drzew, ulica nabrała charakteru dep-taka w stylu retro. Wprowadzana zieleń wpływa na ograniczenie zjawiska miejskich wysp ciepła, tworząc bardziej przyjazny człowiekowi mikroklimat, co jest szczególnie ważne w gęsto zabudowanym centrum miasta.