Wiąz górksi
Ulmus glabra Huds
Wydział Artystyczny - 2014
Wydział Humanistyczny - od 2019
Opis botaniczny
Wiąz górski, brzost (Ulmus glabra Huds) – drzewo z rodziny wiązowatych (Ulmaceae), dorastające do wysokości 40 m. Występuje prawie w całej Europie, poza południowymi i północnymi krańcami, oraz w Azji płd.-zach. w Polsce rośnie w lasach liściastych, często z klonem pospolitym, lipą drobnolistną, jesio-nem i bukiem.
Pień na niskiej wysokości rozwidla się na wiele grubych i powykręcanych konarów. Korona szeroka i odwrotnie jajowata. Kora ciemnoszara, gładka (łac. glabra = gładki) słabo spękana i płytkowata. Ma naj-większe liście z polskich wiązów, podługowato-owalne do 15 cm długości, najszersze w 2/3 swej długości, grube, z wierzchu matowe i szorstkie, spodem miękko owłosione wzdłuż nerwów, brzegiem nierówno-miernie podwójnie piłkowane z ząbkami sierpowato skierowanymi do przodu. Ogonki grube i bardzo krótkie. Jesienią przebarwione na żółto opadają najwcześniej z krajowych wiązów.
Kwitnie na przełomie marca i kwietnia niepozornymi kwiatami zebranymi w krótkie i gęste pęczki. Owocem są odwrotnie jajowate, prawie siedzące, małe orzeszki osadzone na środku cienkiego skrzydełka. Charakterystyczne jest wczesne kwitnienie i wykształcanie owoców jeszcze przed rozwojem liści.
Opis drewna językiem obszaru wiedzy wydziału
Drewno to materiał do budowy instrumentów strunowych (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas), dętych (flet, klarnet, saksofon, obój, fagot) oraz instrumentów o dużych rozmiarach (np. pianino, fortepian) a także do wyrobu instrumentów ludowych. Jest nieodzownym elementem wystroju sal koncertowych nadając im właściwą akustykę,. Drewno zaczęło być postrzegane jako surowiec rdzennie związany z kulturą ludową i traktowane jako element typowo polski, szczególnie w okresie definiowania tożsamości narodowej w sztuce. Niezmiennie łączone z tradycją ludową, podhalańską, słowiańską, z gotyckim drzeworytem i rzeźbą polichromowaną, zyskało i w XXI wieku nowy wyraz (ekoart), wpisując się w kanon sztuki współczesnej.
Historia wykorzystania drewna w obszarze wiedzy wydziału
Drewno jest najstarszym materiałem wykorzystywanym w szeroko rozumianej twórczości. Tańsze i prostsze w obróbce, mniej trwałe niż kamień, należy przede wszystkim do domeny sztuki ludowej, choć w historii cywilizacji znane są przypadki gdy drewno ceniono wyżej (np. cedr w starożytnym Egipcie). Najlepsze było to odporne na owady-drewnojady, o zwartej strukturze (owocowe, dębowe, bukowe), najmniej ceniono z drzew iglastych. w rzeźbiarstwie i snycerstwie najużyteczniejsza była zwarta i miękka lipa. Drewno znalazło bardzo wcześnie zastosowanie jako podobrazie malarskie np. w temperowym malarstwie, zwanym tablicowym, szczególnie w okresie późnego gotyku na obszarze całej Europy. Wybierano tu drewno sezonowane, pozbawione żywicy, sęków i widocznego usłojenia, odporne na zmiany wilgotności. Poddawano je skomplikowanej obróbce – parkietowaniu (aby nie uległo spaczeniu), wędzeniu (aby wyeliminować drewnojady), gruntowaniu. Do produkcji matryc graficznych stosowano drewno owocowe: w drzeworycie langowym – jabłoń, orzech, gruszę; w drzeworycie poprzecznym – twardy bukszpan i wiśnię, odporne na zgniatanie pod prasą.
Zastosowanie drewna dziś w obszarze wiedzy wydziału
Drewno to ciągle budulec podstawowy instrumentów drewnianych, narzędzi pracy dyrygentów: pałeczek dyrygenckich i batut. Współczesne wykorzystanie drewna w sztuce plastycznej to przede wszystkim rzeźbiarstwo łączące tradycję ze współczesnością. O klasycznych technikach rzeźbienia w drewnie i malowania na podobraziu drewnianym studenci uczą się na zajęciach z technik rzeźbiarskich i technologii malarstwa. Samo drzewo jako problem w malarstwie, grafice, fotografii, ze względu na swą nośność symboliczną i interpretacyjną, to temat wielu realizacji pracownianych i dyplomowych.