Dąb szypułkowy
Quercus robur L.
Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach - 2014
Opis botaniczny
Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) – majestatyczne drzewo z rodziny bukowatych (Fagaceae) do 50 m wysokości, a głęboko sięgające korzenie palowe dają odporność na wichury. Rośnie w całej Europie (z wyjątkiem północy i obszaru śródziemnomorskiego) i Azji Mniejszej. w Polsce pospolity, zwłaszcza na niżu w lasach mieszanych (w łęgach i grądach), ale tworzy też jednolite dąbrowy.
Pień już na niewielkiej wysokości rozgałęzia się na grube, masywne, wielokrotnie wykręcane konary. Ko-rona szeroka, wysoko sklepiona, na otwartej przestrzeni rozłożysta. Kora gruba, podłużnie spękana, ciemnobrązowa lub prawie czarna. Liście pojedyncze, długości ok. 10 cm, z bardzo krótkim ogonkiem, ca-łobrzegie, u nasady wyraźnie uszkowate i sercowate. Górna strona liścia błyszcząca, ciemnozielona, dolna matowa i niebieskawo zielona. Wiosną wraz z liśćmi pojawiają się kwiatostany męskie i żeńskie (rozdziel-nopłciowość). Kwiaty męskie to luźne zwisające pęczki, żeńskie wyrastają po 2-5 na wspólnej szypule. Dojrzewające latem owoce to podługowate orzechy otoczone miseczką – żołędzie, osadzone po 2–3 na długiej szypułce – stąd nazwa gatunkowa.
Dęby to drzewa długowieczne, średnio żyją ok. 500 lat, ale znane są drzewa ponad 1000 letnie, będąc symbolem trwałości. Stanowią częsty element parków i zadrzewień krajobrazowych.
Opis drewna językiem obszaru wiedzy wydziału
Pod względem technicznym drewno jest naturalnym, celulozowym ciałem stałym. Jest rodzajem mikrokompozytu, w skład którego wchodzą zorganizowane w skręcone pęczki włókna celulozowe, „sklejone” ligniną. Jest silnie anizotropowe, głównie ze względu na wydłużony kształt komórek i sposób zorientowania ścianek. Do właściwości mechanicznych decydujących o technicznej wartości drewna jako materiału budowlanego należą: wytrzymałość na ściskanie, rozciąganie, zginanie, udarność, moduł sprężystości itp. Wykorzystując drewno w architekturze bierze się również pod uwagę jego trwałość, czyli odporność na działanie czynników powodujących jego rozkład, która zależy od rodzaju, stanu i czynników zewnętrznych, które hamują lub przyspieszają proces degradacji. Drewno w stałej temperaturze zachowuje swoje właściwości przez 1000-2000 lat. Drewno dębu po kilkusetletnim leżeniu w wodzie, na skutek reakcji garbników zawartych w drewnie z solami żelaza, czernieje, zachowując swoje właściwości mechaniczne – jest to tzw. czarny dąb lub inaczej „polski heban”.
Historia wykorzystania drewna w obszarze wiedzy wydziału
Jako historycznie najstarszy – obok kamienia i gliny materiał konstrukcyjny, drewno towarzyszyło człowiekowi od początku jego istnienia. Używano go do produkcji włóczni, naczyń i sprzętów domowych, budowania osad, fortyfikacji, mostów i statków. Jako surowiec naturalny drewno posiada zdolność do samo-regulacji wilgotności, wywołuje niepowtarzalny, trudny do uzyskania w innych technologiach, mikroklimat wnętrza budynku. Drewno posiada dobre właściwości izolacyjne, termiczne i akustyczne, co wykorzystywane było i jest w stolarce budowlanej, budownictwie drewnianym, saunach oraz tłumienia hałasu jako ekrany akustyczne. Charakteryzuje się także właściwościami rezonansowymi – wzmacnia dźwięki, co sprawia, że od zarania cywilizacji stosuje się je do wytwarzania instrumentów muzycznych.
Zastosowanie drewna dziś w obszarze wiedzy wydziału
Drewno jest materiałem porowatym i wypełniając owe pory polimerem syntetycznym otrzymujemy kompozyt drewno-polimer. Ta modyfikacja drewna eliminuje nie tylko jego przyrodzone wady, ale jest skutecznym zabezpieczeniem przed degradacją oraz przedłuża trwałość i poprawia właściwości mecha-niczne. Kompozyty takie są przydatne do stosowania wszędzie tam, gdzie jest wymagana duża stabilność wymiarów i niezmienność kształtu oraz dokładność obróbki mechanicznej. Odpady powstałe przy pro-dukcji różnych sortymentów drewna są wykorzystywane do produkcji płyt pilśniowych, wiórowych, OSB a także płyt MDF i HDF – płyty najnowszej generacji produkowane z włókien drzewnych klejonych w podniesionej temperaturze pod ciśnieniem. Na bazie biomasy leśnej można wytwarzać „ekologiczne tworzywo sztuczne”, które może zastąpić tradycyjne tworzywa sztuczne produkowane z ropy naftowej. Pomimo dynamicznego rozwoju i ogromnego wyboru różnego rodzaju materiałów, drewno wciąż jest synonimem luksusu, dobrego smaku a przede wszystkim ciepła.