Klon polny
Acer campstre L.
Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka
Opis botaniczny
Klon polny, paklon (Acer campstre L.) – to niskie, dorastające do 15 m, drzewo z rodziny klonowatych (Aceraceae) o szerokiej, okrągławej i gęstej koronie. Pień krótki, wyraźnie wykrzywiony. Występuje w środkowej i płd. Europie aż do Azji Mniejszej. w Polsce pospolity za wyjątkiem wyższych gór i północnego-wschodu – na linii Wisły i Bugu przebiega północno-wschodnia granica zasięgu. Rośnie na ciepłych i słonecznych stanowiskach. Wytrzymały na zanieczyszczenia powietrza i suszę, doskonale czuje się w miastach.
Krótkie konary są nieregularne i ukośnie wzniesione. Gałązki z charakterystycznymi korkowatymi naroślami w postaci listewek. Pąki jajowate, czerwonawobrunatne, na wierzchołu owłosione. Liście mniejsze niż u pozostałych krajowych klonów, o długości do 8 cm, kształtem zmienne, najczęściej 3–5-klapowe, o tępych, całobrzegich klapach, na szczycie zaokrąglonych. Liście z wierzchu ciemnozielone, nagie, a od spodu jaśniejsze, czasem owłosione, jesienią przebarwiają się na żółto. Ogonki liściowe długie z sokiem mlecznym.
Kwiaty zielonkawe, zabrane w baldachogrona, ukazują się wraz z rozwojem liści w maju. Owoce to szeroko rozwarte skrzydlaki, mniejsze niż u klonu pospolitego, często owłosione, ze spłaszczonymi orzeszkami.
Opis drewna językiem obszaru wiedzy wydziału
Drewno – surowiec, z którym nierozerwalnie wiąże się historia i kultura książki, rozwój sztuki drukarskiej, ewolucja procesu komunikacji społecznej. Jednym z głównych związków wchodzących w jego skład (ok. 45%) jest celuloza. Masę celulozową uzyskuje się z drewna w procesie obróbki chemicznej, a ścier drzewny podczas obróbki mechanicznej. Z tych składników powstaje większość rodzajów papieru na świecie. Choć materiał ten służy nam codziennie i jest stosunkowo tani, warto pamiętać, że do wyprodukowania 1 tony papieru potrzeba ok. 17 drzew.
Historia wykorzystania drewna w obszarze wiedzy wydziału
Książka jest niezwykłym połączeniem ludzkiej myśli i umiejętności. Frazeologizm „przeczytać książkę od deski do deski” o metaforycznym znaczeniu ‘przeczytać dokładnie, od początku do końca’ podkreśla rolę drewna w dziejach książki i przypomina swym pierwotnym, dosłownym znaczeniem, że przez wieki opra-wy książkowe wykonywano z desek obleczonych skórą. Już w starożytności i we wczesnym średniowieczu korzystano z prototypowych narzędzi drukarskich – drewnianych stempli oraz klocków drzeworytowych. w XV-wiecznej Europie rozpowszechniła się sztuka ksylografii (gr. ksýlon ‘drewno’ + gráphein ‘pisać’), czyli drzeworytnictwa. Od druków jednokartkowych do książek wielostronicowych droga była niedaleka. Książka ksylograficzna (blokowa) stanowiła formę pośrednią między rękopiśmienną a drukowaną rucho-mymi czcionkami. Tę ostatnią technikę wynalazł (ok. 1446 r.) Johannes Gutenberg. Jego rewolucyjne do-konanie umożliwiło radykalny wzrost produkcji książek. Władysław Kopaliński podkreślał, że książki Gu-tenberga „przygotowały grunt pod największą z dotychczasowych rewolucję w dziejach rozpowszechnia-nia myśli, idei, nauki, literatury, postępu”. Warto dodać, że wiele elementów Gutenbergowskiej prasy drukarskiej wykonano z drewna, a jednym ze składników dawnej farby drukarskiej była żywica. Książka nieodzownie kojarzy się z papierem. Ten cenny, wynaleziony w Chinach (ok. 105 r. n.e.), materiał wytwa-rzano pierwotnie z włókien roślin z odpowiednimi dodatkami. Przełomem było opracowanie przez Friedri-cha Gottloba Kellera (w 1848 r.) metody produkcji papieru ze ścieru drzewnego. Użycie nowych surow-ców: ścieru i celulozy, poskutkowało usunięciem barier ilościowych w produkcji papieru i obniżeniem cen książek. Dzięki temu stały się one powszechnie dostępne, co korzystnie wpłynęło na czytelnictwo oraz zredukowało analfabetyzm. w XIX w. dokonała się zatem kolejna rewolucja w historii książki, której boha-terem było drewno.
Zastosowanie drewna dziś w obszarze wiedzy wydziału
Bez papieru nie można wyobrazić sobie codzienności. Materiał ten służy jako ważny nośnik informacji, wykorzystywany w formie gazet, książek, listów, plakatów itd. i choć dzisiejsi czytelnicy coraz częściej korzystają z e-booków, książka Gutenbergowska nadal stanowi istotny środek masowego przekazu. O związkach książki i biblioteki z drzewem i drewnem nie sposób zapomnieć odwiedzając książnice XXI w. – gmach Biblioteki Uniwersytetu Technicznego w Tallinie naśladujący tak symbolicznie, jak i architektonicznie, właśnie drzewo, łączy historię ze współczesnością, a przy tym zachwyca oryginalnym pomysłem i wyjątkowym wnętrzem.